O centrach zdrowa psychicznego, psychiatrii sądowej, a także ambitnych planach rozwojowych rozmawiamy z Krzysztofem Szewelukiem, dyrektorem Samodzielnego Publicznego Psychiatrycznego Zakładu Opieki Zdrowotnej im. dr. Stanisława Deresza w Choroszczy.
SPP ZOZ im. dr. Stanisława Deresza w Choroszczy jest spadkobiercą wieloletniej historii. W tak długim okresie działalności z pewnością było wiele punktów zwrotnych, które wpłynęły na obecny charakter szpitala.
Szpital Psychiatryczny w Choroszczy jest spadkobiercą otwartego w dniu 25 listopada 1930 roku Wojewódzkiego Szpitala dla psychicznie i nerwowo chorych w Choroszczy. Biorąc pod uwagę ostatnie lata, do punktów zwrotnych można wymienić utworzenie oddziałów psychiatrii sądowej, gdzie już w 2001 roku przyjmowani byli pierwsi pacjenci. Miało to znaczący wpływ na poszerzenie zakresu dotychczasowej działalności szpitala. Lata dwutysięczne to także czas pozyskiwania środków unijnych na modernizację infrastruktury szpitala. W tym okresie staliśmy się też pierwszym w regionie ośrodkiem szkolenia specjalizacyjnego w dziedzinie psychiatrii. Dodatkowo od wielu lat świadczymy usługę środowiskowej opieki psychiatrycznej, czyli pomagamy pacjentom tam, gdzie czują się najlepiej, najbezpieczniej – w domu.
Biorą państwo udział w pionierskim przedsięwzięciu: programie pilotażowym centrów zdrowia psychiatrycznego. Proszę powiedzieć coś więcej na ten temat.
Tak, od marca tego roku realizujemy program pilotażowy centrum zdrowia psychicznego (dalej: CZP) i zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia opieką obejmujemy obszar 1/3 Białegostoku. Pokrótce: głównym zadaniem Centrum jest pomoc osobom w kryzysie psychicznym lub po jego przejściu i skoncentrowanie procesu terapeutycznego w środowisku lokalnym danego pacjenta. W ramach CZP pacjent może skorzystać z pomocy psychiatry, psychologa, psychoterapeuty czy też asystenta zdrowienia. Pacjent telefonicznie bądź osobiście zgłasza się do Punktu Zgłoszeniowo-Koordynacyjnego, którego zadaniem jest m.in. przeprowadzenie wstępnej oceny potrzeb zdrowotnych, ustalenie planu postępowania terapeutycznego oraz uzgodnienie terminu przyjęcia pacjenta z konkretnym specjalistą. Głównym celem jest ograniczenie liczby i czasu hospitalizacji. Należy zwrócić uwagę, że osoby znajdujące się w kryzysie psychicznym nie zawsze wymagają pomocy lekarza psychiatry na oddziale stacjonarnym. Niekiedy wystarczy pomoc psychologiczna czy psychoterapeutyczna w warunkach ambulatoryjnych, czy też w domu pacjenta. Istotnym jest, by zareagować na czas. W dzisiejszym rozpędzonym świecie ważne jest, by mieć miejsce, gdzie możemy liczyć na wszechstronne wsparcie. Takim miejscem jest Centrum Zdrowia Psychicznego (nasze mieści się w Białymstoku przy ul. Radzymińskiej 2). To właśnie jest nowoczesne podejście. Można powiedzieć, że psychiatria otwiera się i wychodzi do pacjenta.
Na czym polega unikatowość państwa szpitala? Dlaczego warto skorzystać z państwa pomocy?
Za nami przemawia ogromne doświadczenie i zaangażowanie kadry medycznej. Już przeszło 90 lat udzielamy szeroko pojętych świadczeń psychiatrycznych (w tym świadczenia terapii uzależnień). To właśnie to ugruntowało pozycję Szpitala Psychiatrycznego w Choroszczy na rynku świadczeń zdrowotnych. Przez te wszystkie lata wykształciliśmy bardzo wielu specjalistów. Jestem przekonany, że prawie każdy lekarz psychiatra w województwie podlaskim nabierał doświadczenia i korzystał z mentorskiego wsparcia w Szpitalu Psychiatrycznym w Choroszczy. Obecnie staramy się połączyć wspomniane doświadczenie i bogatą historię placówki z wyzwaniami nowoczesnej psychiatrii, a przede wszystkim z oczekiwaniami pacjentów. Misją naszego szpitala jest nie tylko troska o ich zdrowie, ale także ich samodzielność, niezależność, zdolność do współżycia z innymi ludźmi i jakość życia. Leczenie szpitalne powinno być koniecznością, a nie tylko środkiem do osiągnięcia tych celów, ale także okazją do doświadczenia życzliwej uwagi, zrozumienia i wsparcia. Stąd równoległa działalność w ramach CZP.
Posiadają państwo w swej strukturze również oddział psychiatrii sądowej. Proszę powiedzieć coś więcej na ten temat.
To bardzo ważny, niezwykle delikatny społecznie aspekt działalności szpitala. Na naszym terenie zlokalizowanych jest pięć oddziałów psychiatrii sądowej, w tym trzy oddziały w warunkach podstawowego zabezpieczenia i dwa – wzmocnionego zabezpieczenia. Oddziały psychiatrii sądowej o podstawowym zabezpieczeniu przeznaczone są dla pacjentów, wobec których sąd orzekł stosowanie izolacyjnego środka zabezpieczającego. W oddziale prowadzone jest postępowanie lecznicze, terapeutyczne, rehabilitacyjne i resocjalizacyjne, którego celem jest poprawa stanu zdrowia pacjentów w stopniu umożliwiającym im powrót do życia w społeczeństwie oraz dalsze leczenie w warunkach pozaszpitalnych. W oddziale o wzmocnionym zabezpieczeniu umieszczane są osoby z zaburzeniami psychicznymi, wobec których sądy orzekły stosowanie środka zabezpieczającego w warunkach wzmocnionego zabezpieczenia. Samowolne oddalenie się z oddziału oraz z terenu go okalającego jest praktycznie niemożliwe. Chorzy, sprawcy przestępstw seksualnych czy też popełnionych w warunkach niepoczytalności, otrzymują kompleksowe leczenie farmakologiczne, psychologiczne i socjoterapeutyczne. Oferowana jest terapia zajęciowa, zajęcia rekreacyjne i sportowe. Dodatkowo nasza kadra medyczna prowadzi obserwacje sądowo-psychiatryczne zakończone opiniowaniem w sprawach karnych. Można powiedzieć, że w praktyce jesteśmy częścią wymiaru sprawiedliwości.
W dzisiejszych czasach wszyscy mówią o nieustannym doskonaleniu i podnoszeniu wszechstronnie rozumianej jakości. Jak by pan to skomentował w odniesieniu do państwa szpitala?
Mówiąc o jakości warto podkreślić nasze podejście do potrzeb pacjenta, które zaspokajamy poprzez nowoczesne techniki oraz standardy leczenia, ciągłe kształcenie personelu medycznego oraz rozwój infrastruktury na wielu jej płaszczyznach. W ostatnich latach, korzystając z różnych form wsparcia (środków UE, budżetu państwa oraz samorządu województwa) zmodernizowaliśmy dużą część budynków szpitalnych, których ogółem jest kilkadziesiąt. Ważnym aspektem wpływającym na jakość w udzielaniu świadczeń są działania związane z doskonaleniem relacji lekarz – pacjent. Leczenie zaburzeń psychiatrycznych polega na wypracowaniu zaufania pacjenta do szeroko pojętego personelu medycznego. Obrazując: pacjent, aby wyjść ze swojego problemu, musi się „otworzyć” przed terapeutą, co jest podstawą całego procesu terapeutycznego. Przykładamy również wagę do znajomości i przestrzegania praw pacjentów, pogłębianie wiedzy na ten temat poprzez organizowanie szkoleń. Ważnym elementem jest również eliminowanie źródeł zdarzeń niepożądanych, które mogłyby być podstawą do roszczeń oraz skarg pacjentów i ich rodzin wobec szpitala.
Jakie mają państwo plany rozwojowe na najbliższy czas?
Mamy ambitny plan rozwoju wynikający z wyżej opisanych celów i misji. W tym roku kończymy modernizację budynków na terenie szpitala. Między innymi otworzymy nowoczesną kuchnię centralną. W tym miejscu należy zaznaczyć, iż samodzielnie sporządzamy posiłki naszym pacjentom, nie korzystamy z tzw. outsourcingu. Dzięki temu mamy większą kontrolę nad jakością posiłków oraz możliwość natychmiastowego działania, gdy zajdzie potrzeba jakiejkolwiek zmiany. Zdrowa dieta to kolejny element dobrego samopoczucia! Przy okazji tej inwestycji chcemy zaoferować usługi żywienia zbiorowego innym podmiotom medycznym. Dodatkowo – w celu zwiększenia dostępności do poradni lekarza rodzinnego – zmieniamy jej lokalizację. Będzie w budynku z bezpośrednim dostępem do wygodnego parkingu oraz przystanku autobusowego, a dzięki temu pacjenci nie będą musieli wchodzić na teren szpitala. W odpowiedzi na potrzeby pacjentów, już zwiększyliśmy bazę łóżkową na oddziałach: geriatrycznym, leczenia nerwic i zaburzeń osobowości oraz terapii uzależnień. Również w tym roku czeka nas otwarcie wyremontowanego budynku Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego z rehabilitacją psychiatryczną. Budynek przeszedł termomodernizację, a sale chorych zostaną wyposażone w nowoczesny sprzęt. Kończąc ten wątek: planujemy rozwijać się w stronę psychiatrii środowiskowej, poszerzać swój obszar działania, bo właśnie ten kierunek wyznacza nowoczesność.
Dla wielu ludzi podstawą atmosfery są warunki zatrudnienia. Jak wyglądają one w państwa szpitalu?
Staramy się, by pracownicy mogli pogodzić życie prywatne z pracą u nas (work-life balance). Harmonogramy pracy są ustalane z uwzględnieniem sugestii pracowników. Dbamy o relacje – w szpitalu pracują ludzie z różnym stażem, starsi uczą młodych. Monitorujemy atmosferę w zespole i staramy się działać na korzyść pracowników, tak by współpraca między zespołami przebiegała w sposób płynny i rzetelny. W miarę możliwości finansowych staramy się polepszać warunki pracy, stąd też wyżej opisane remonty i modernizacje. Zapewniamy różne formy zatrudnienia, dogodne dla pracowników. Warte podkreślenia są również opinie nowych pracowników, którzy czują się odpowiednio ukierunkowani i zaopiekowani w pierwszych dniach pracy.
Czy, a jeśli tak to jakie obawy mają państwo w związku z obecną sytuacją?
Podkreślam fakt, że przez wiele lat psychiatria pozostawała obszarem ochrony zdrowia, który był szczególnie niedofinansowany. Natomiast lata pandemiczne i związane z tym zwiększone zapotrzebowanie na ten rodzaj świadczeń sprawiło, że sytuacja ta uległa zmianie na lepsze, podnosząc tym samym kryterium jakości udzielanych świadczeń. Stawia to przed dyrektorami placówek takich jak nasz szpital duże wyzwanie, polegające na utrzymywaniu oraz podnoszeniu wysokich standardów usług medycznych, co wiąże się z koniecznością pozyskiwania profesjonalnej kadry medycznej i specjalistów, których na rynku ciągle brakuje. Dodatkowe obawy są zrodzone przez nagły wzrost cen oraz kosztów udzielania świadczeń, spowodowany wcześniej sytuacją na naszej wschodniej granicy, a teraz wojną na Ukrainie. Są to czynniki, na które dyrektorzy szpitali nie mają wpływu, a które determinują finanse. Mam nadzieję, że szybko zapanuje pokój, a my powrócimy do szeroko pojętej stabilności i przewidywalności.
