Częstochowa skutecznie przyciąga inwestorów i umacnia swoją gospodarczą markę na mapie kraju. To efekt nie tylko zmiany priorytetów rozwoju miasta i terenów specjalnych stref ekonomicznych, ale także spójnych programów służących np. lepszej komunikacji i pracy w mieście. Z wyzwaniach, jakie stoją przed władzami miasta z Prezydentem Częstochowy Krzysztofem Matyjaszczykiem rozmawia Joanna Gulewicz
Częstochowa to jedno z najszybciej rozwijających się gospodarczo miast w Polsce. Co na to wpływa?
Tych czynników jest bardzo wiele. Zmieniła się wizja rozwoju Częstochowy – z miejsca kojarzącego się głównie z centrum pielgrzymkowym, na miasto biznesowo-przemysłowe, otwarte dla inwestorów, wspierające przedsiębiorców i nastawione na rozwój gospodarczy.
Dziś to miasto specjalnych stref ekonomicznych w trzech lokalizacjach, z uzbrojonymi terenami przemysłowymi, sukcesywnie modernizujące układ drogowy i komunikację – w ostatnich latach oraz biorąc pod uwagę przedsięwzięcia, które są w toku na transport przeznaczyliśmy łącznie miliard złotych. Częstochowa rozwija się dynamicznie m.in. jako ośrodek branży automotive oraz usług dla biznesu. Nasze prawo lokalne premiuje przedsiębiorców, którzy stawiają tutaj hale przemysłowe i biurowce. By zachęcić do takich inwestycji, przygotowaliśmy – chyba jako jedyni w kraju – zwolnienie z podatku od nieruchomości dla deweloperów, którzy inwestują w powierzchnie biurowe o standardzie B+ i wyższym, przeznaczone właśnie pod centra usług. Być może nie wszyscy o tym wiedzą, ale tu swój renesans przeżywają firmy włókiennicze i obuwnicze, swoje miejsce znaleźli tu także znani producenci mebli tapicerowanych. Po zakończeniu trwającej właśnie inwestycji firmy Guardian Glass, produkującej szkło typu float, Częstochowa będzie największym ośrodkiem hutnictwa szkła w Polsce. Wciąż m.in. rozwija się huta będąca dostawcą butelek dla markowych alkoholi oraz kufli na Oktoberfest czy flakonów dla najlepszych światowych marek perfum.
Od kilku lat profilujemy szkolnictwo zawodowe pod kątem potrzeb lokalnego rynku pracy, wspieramy ekonomię społeczną, staramy się wykorzystywać każdą szansę, by Częstochowa mogła się jeszcze lepiej rozwijać i by zadbać o potrzeby naszych mieszkanek i mieszkańców.
Przy inwestycjach nie sposób nie wspomnieć także o tych służących rekreacji czy rozbudowie stref aktywnego wypoczynku oraz działań związanych z miejską zielenią, które realizujemy w ramach programu „Kierunek Przyjazna Częstochowa”. Zwiększyliśmy w ostatnich latach liczbę nasadzeń drzew i kwiatów, w dzielnicach powstają małe zielone miejsca odpoczynku, staramy się być bardziej efektywni w pielęgnacji i utrzymaniu czystości terenów zielonych.
Częstochowa od kilku lat skutecznie realizuje zadania w ramach miejskiego budżetu obywatelskiego. Jakie najistotniejsze zmiany w ciągu ostatnich lat zostały wprowadzone by wyjść naprzeciw oczekiwaniom mieszkańców?
Od pierwszej edycji, zasady budżetu obywatelskiego w Częstochowie tworzymy wspólnie z mieszkankami i mieszkańcami – czyli samymi zainteresowanymi. Myślę, że na tym właśnie polega jego sukces.
Kiedy zaczynaliśmy, wspólnie z organizacją pozarządową zorganizowaliśmy warsztaty i szkolenia dla wszystkich zainteresowanych tym tematem. Uczestniczyło w nich kilkaset osób, które później – jako liderki i liderzy budżetu obywatelskiego – przekazywali wiedzę na temat działania samorządu i budżetu dalej. Każda edycja kończy się ewaluacją, by tworzone procedury były przyjazne i odpowiadały potrzebom mieszkańców. Dzięki temu liczba osób uczestniczących w budżecie obywatelskim w Częstochowie z roku na rok wzrasta. Ogółem w proces zaangażowało się już ponad sto tysięcy mieszkanek i mieszkańców, złożono 3516 propozycji zadań i wydano z budżetu ponad 27 milionów złotych. Wnioski mogą składać osoby w każdym wieku. Najmłodsza wnioskodawczyni, której projekt został zrealizowany miała 8 lat. Realizowane inwestycje dotyczą prawie każdej dziedziny życia w mieście: infrastruktury, edukacji, zdrowia, sportu, kultury, a z każdą edycją przybywa pomysłów dotyczących ekologii. W mieście powstały skateparki, boiska, nowe drogi i chodniki, tężnia solankowa, karmniki dla wiewiórek, a nawet domki dla jeży i jerzyków. Budżet obywatelski to barometr potrzeb wszystkich mieszkańców – pokazuje, że są one bardzo różne. Miasto przyjazne to miasto, które te potrzeby dostrzega i stara się umożliwić realizację przynajmniej części dobrych pomysłów.
Częstochowa jest liderem jeśli chodzi o pozyskiwanie i skuteczne zarządzanie funduszami unijnymi. Co składa się na sukces i które z realizowanych działań są najistotniejsze?
To prawda, że Częstochowa jest regionalnym liderem w pozyskiwaniu środków unijnych. Skuteczność zawdzięczamy m.in. temu, że szczegółowo przeanalizowaliśmy, czego chcemy, jakie problemy mają częstochowianki i częstochowianie i w jaki sposób możemy je rozwiązać wykorzystując środki europejskie. Pozwala to na dobre przygotowanie wniosków, z dokumentacją techniczną i budowlaną, a to z kolei przekłada się na ocenę wniosków. Kolejny element, który jest konieczny przy pozyskiwaniu takiego dofinansowania to zabezpieczenie odpowiednich kwot w budżecie. Dotychczas nie mieliśmy problemów z wyasygnowaniem środków na wkłady własne. Niestety polityka rządu w stosunku do samorządów – ograniczanie naszych dochodów przy jednoczesnym przerzucaniu zadań i zwiększeniu wydatków, dramatycznie zmienia tę sytuację w przyszłej perspektywie finansowej. Mam nadzieję, że rządzący uświadomią sobie wreszcie, że polityka finansowego osłabiania samorządów to droga donikąd, bo będzie wpływać na ogólną jakość usług publicznych oraz poziom inwestycji realizowanych przez samorządy. Jedno i drugie nie służy ani satysfakcji mieszkańców, ani rozwojowi Polski.
Dodam, że ogromne znaczenie dla pozyskiwania i zarządzania funduszami unijnymi ma zespół, z którym na co dzień współpracuję. Z naszego słownika wyrzuciliśmy termin „nie da się”, mamy kompetentny i dobrze zmotywowany zespół, który wierzy w to co robi. Pozyskanie prawie pół miliarda dla subregionu byłoby niemożliwe, gdyby nie bardzo dobra współpraca ponad podziałami politycznymi 30 gmin i 3 powiatów. Ostatni element, który składa się na ten sukces to innowacyjny model zarządzania. Przykładem jest tu m.in. fakt, że wysłałem szefa wydziału zajmującego się funduszami unijnymi do Miejskiego Zarządu Dróg i Transportu praktycznie na pół etatu i wymusiłem na jego zespole większą samodzielność.
Rozwój miasta to w dużej mierze zasługa skutecznego modelu zarządzania realizowanego przez władze miasta. Mieszkańcy miasta Częstochowy wybrali Pana na stanowisko Prezydenta Miasta przed rokiem po raz trzeci, tym razem już w pierwszej turze wyborów. Jakie oczekiwania ze strony mieszkańców wyznaczają obecne priorytety działań władz samorządowych?
Chcemy nadal działać konsekwentnie, wskazując główne miejskie cele, do których realizacji dążymy. Dlatego zbudowaliśmy kierunkowe programy, które skupiają się na priorytetach Lepszej Komunikacji, Lepszej Pracy i Przyjaznej Częstochowy, a więc miasta aktywnego, z szeroką ofertą kulturalną i rekreacyjną. Dzięki wspólnej wizji rozwoju oraz współpracy Urzędu Miasta z jednostkami podległymi, w ramach programu Lepsza Komunikacja, Częstochowa chce być miastem wygodnym zarówno dla kierowców, rowerzystów, jak i pieszych. Chcemy, by inwestycje związane z szeroko rozumianym transportem, które realizujemy i planujemy na następne lata, usprawniały komunikację w mieście i spełniały oczekiwania mieszkańców.
Nowatorski program Teraz Lepsza Praca powstał w wyniku rozmów z mieszkankami i mieszkańcami oraz z przedsiębiorcami. W tym wypadku działamy dwutorowo – pracownikom dajemy możliwość podnoszenia kwalifikacji, a przedsiębiorcom oferujemy ulgi w podatku od nieruchomości, np. jeżeli będą płacić 300% najniższej krajowej i zatrudnią 80% załogi na umowy o pracę. Ten program to wiele zintegrowanych działań, których celem jest kształcenie kadr na potrzeby przemysłu i biznesu, pomoc firmom z zakresu employer brandingu, czy realizacja inicjatyw z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu.
Z kolei program Kierunek Przyjazna Częstochowa, porządkuje wszelkie nasze działania, których celem jest poprawa komfortu życia w mieście i stworzenie oferty spędzania wolnego czasu w aktywny (sportowo lub kulturalnie) sposób.
Realizacja wielu tych priorytetowych działań nie byłaby możliwa gdyby nie pozyskiwanie środków zewnętrznych. Tak jest m.in. w przypadku praktycznie wszystkich większych inwestycji drogowych, aktualnej przebudowy całej infrastruktury tramwajowej, czy zakupu Twistów, czyli nowych tramwajów, które już niedługo pojawią się w Częstochowie.
Dużym wyzwaniem w najbliższym czasie będzie wykorzystanie szansy jaką daje obwodnica A1, oczywiście pod warunkiem, że Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w końcu upora się ze sfinalizowaniem tej inwestycji, a Rząd nie obłoży tego fragmentu opłatami.
Dążymy do tego, by nasze miasto było atrakcyjne dla inwestorów, studentów, ludzi szukających miejsca pracy i życia dla siebie oraz swojej rodziny.
Nie zapominamy także w naszym mieście o seniorach, którzy są dużą, niezwykle ważną dla nas grupą społeczną. Od dłuższego czasu zajmujemy się nią w sposób szczególny. By usystematyzować działania i lepiej przystosować ofertę dla nich wprowadziliśmy program „Częstochowa wspiera Seniorów”, który skupia działania promujące aktywność seniorów i zapewniające im poczucie bezpieczeństwa.
Umacniający się status Częstochowy jako ośrodka przemysłu i usług z dwoma strefami ekonomicznymi służy rozwojowi gospodarczemu całego subregionu północnego województwa śląskiego. Ufam, że tego rozwoju nie zatrzymają jakieś nieprzemyślane decyzje zapadające w Warszawie, ani gospodarcza dekoniunktura, która może być ich efektem.
Dziękuję za rozmowę.
