O idei zeroemisyjnego szpitala, inwestycjach ekologicznych, a także walorach współpracy międzynarodowej rozmawiamy z Sławomirem M. Wysockim, dyrektorem Wojewódzkigo Specjalistycznego Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej Chorób Płuc i Gruźlicy w Wolicy koło Kalisza

Ekologia to słowo klucz, które w dużym stopniu definiuje państwa szpital. Jak państwo odnoszą się do niej w swoich działaniach?
Działania ekologiczne były nam zawsze bardzo bliskie. Wynikało to m.in. z faktu, że szpital położony jest w pięknym miejscu: 22 hektary lasu, sosna amerykańska, klimat porównywalny, co potwierdziły badania, z klimatem uzdrowiskowym. Przed laty nasze działania skupiały się wokół wizji polegającej na dbaniu o otaczające nas środowisko. Z czasem zbieraliśmy doświadczenia i poznaliśmy bardzo ważne określenie, czyli zrównoważony rozwój. Staramy się go wdrażać w naszej codzienności, a więc wszystko, co robimy w szpitalu, robimy z myślą o ekologii, a jednocześnie staramy się rozwijać szpital, wdrażać nowe procedury czy też podwyższać jakość tych procedur, które w tej chwili wykonujemy. Myślę, że to jest naturalny tok postępowania, a my wewnętrznie mówimy, że traktujemy dwudziesty pierwszy wiek jako zieloną transformację. Jest to bardzo ważne. Zresztą wszyscy widzimy, co się dzieje w tej chwili, jeżeli chodzi o klimat, chociaż nie wszyscy pewnie zdajemy sobie sprawę, jakie są tego konsekwencje już w tej chwili, a jakie mogą być za parę lat. Według ostatnich danych ONZ z 2019 roku wszystkie obiekty służby zdrowia emitują 4,5 procent wszystkich gazów cieplarnianych. To jest mniej więcej w tej chwili piąte miejsce, gdyby porównywać się z innymi gałęziami przemysłu. Co więcej: w tej statystyce służba zdrowia wyprzedza przemysł stoczniowy, a przecież szpital ma leczyć ludzi, a nie truć. Natomiast wskutek wpływu gazów cieplarnianych, ich emisji do atmosfery, według tych samych danych – z 2019 roku – w Europie przedwcześnie na schorzenia układu oddechowego zmarło 178 tys. osób, z czego 50 tys. w Polsce. W ciągu dwóch dekad liczba zgonów w Polsce wzrosła trzykrotnie. Więc to jest chyba ważny argument, który nakazuje zwrócić na to uwagę i zacząć w tym kierunku działać.
Wspierają państwo ideę „zielonego szpitala”. Proszę powiedzieć coś więcej na ten temat.
Tak. Szpital w Wolicy złożył wniosek i został przyjęty w poczet grona Global Green and Healthy Hospitals. Realizujemy różne zadania z tym związane, jak chociażby to, że przystąpiliśmy do programu zeroemisyjności. Wprawdzie podaliśmy jako datę ukończenia tego programu rok 2050, a rok 2030 – jako datę zmniejszenia emisyjności o 50 procent, natomiast na pewno będziemy chcieli to zrobić znacznie szybciej i taka szansa jest. Wiele w tej chwili nam nie brakuje i myślę, że w ciągu czterech najbliższych lat uda nam się to oczywiście osiągnąć. Są takie elementy emisji, na które nie mamy wpływu. Chodzi tutaj przede wszystkim o środki transportu, a więc to, czym przyjeżdżają pacjenci do szpitala, rodziny czy też pracownicy. Samochody elektryczne nie są jeszcze aż tak mocno rozpowszechnione, więc jakaś emisja pewnie będzie istnieć; aczkolwiek gdy chodzi o transport, to oczywiście jesteśmy po rozmowach z prezydentem Miasta Kalisza i mamy już pisemną deklarację, że miasto będzie kupowało elektryczne autobusy i taka linia zostanie tutaj otwarta.
Zwracamy też dużą wagę na edukację. W tej materii np. zachęcamy pacjentów do szczegółowej segregacji śmieci; prowadzimy też cykl prelekcji ekologicznych dla seniorów na uniwersytecie trzeciego wieku, ale także dla młodzieży. W tej chwili mamy również uruchomioną linię do utylizacji bioodpadów i specjalny kompostownik, który przetwarza odpady spożywcze na nawozy. Mamy rozwiązany problem deszczówki – będziemy ją wykorzystywać do podlewania roślinności na terenie obiektu. Mamy instalacje fotowoltaiczne, mamy wymienione wszystkie okna i mamy przeprowadzoną termomodernizację wszystkich budynków. W jednym z budynków zainstalowaliśmy również pompę ciepła i staramy się o dofinansowanie, by takie urządzenie znalazło się w każdym obiekcie. Posiadamy nowoczesną oczyszczalnię ścieków. W najbliższym czasie będziemy remontować naszą studnię, a potem będziemy mogli zainstalować perlatory, co pozwoli na oszczędność w zużyciu wody.
W tematykę „zielonych szpitali” wpisuje się również międzynarodowa konferencja, którą w tym roku po raz drugi organizujecie.
To prawda. W ubiegłym roku zorganizowaliśmy pierwszą taką konferencję, pod tytułem: Rola zielonych szpitali w przeciwdziałaniu zmianom klimatu. Kierowaliśmy się trzema celami. Po pierwsze: zachęceniem innych, aby przyłączyli się do nas i zaczęli baczniej zwracać uwagę na ochronę środowiska. I myślę, że ten temat, ten cel pięknie się realizuje: w ubiegłym roku jako jedyny reprezentowałem branżę szpitalną i jej osiągnięcia w tej dziedzinie. W tym roku, podczas drugiej edycji tej konferencji, takie wystąpienia oprócz mnie będzie miało jeszcze pięciu dyrektorów innych szpitali. Po drugie: chcieliśmy wymienić doświadczenia i poznać nowe technologie. Tutaj też udało się osiągnąć sukces. Poznaliśmy takie rozwiązania, jak inteligentne zarządzanie światłem, temperaturą i wilgotnością powietrza. Dzięki tej konferencji mamy już w części naszych obiektów zainstalowane odpowiednie urządzenia. Po trzecie: chodziło o nawiązanie kontaktów międzynarodowych, żeby wspólnie działać, wymieniać doświadczenia, wspierać się w tych dążeniach do ochrony środowiska. Efektem tego było podpisanie w listopadzie ubiegłego roku umowy o współpracy ze szpitalem z Grecji. Cały czas mamy ze sobą kontakt: spotykamy się ze sobą, rozmawiamy, wymieniamy uwagi. Mam nadzieję, że po drugiej edycji do naszego grona dołączą inni.

Skoro już rozmawiamy o współpracy międzynarodowej: co jest jej walorem i jakie korzyści ona przynosi?
Wymiana doświadczeń to bezcenny zasób. Ale np. jest to też pomoc w wielu sytuacjach proceduralnych: nasz szpital opracowuje w tej chwili tzw. Carbon Management Plan, co wiąże się z wieloma działaniami i procedurami, które są z nim związane. Korzystam w tym zakresie z rad i pomocy naszych przyjaciół z Grecji, którzy już coś takiego wdrożyli u siebie. My np. przekazaliśmy im informacje dotyczące ochrony środowiska, które pomagają im uzyskać certyfikat ISO. W planach mamy wymianę kadry medycznej, wspólny udział w konferencjach międzynarodowych czy też wystąpienia na forum Parlamentu Europejskiego prezentujące rozwiązania dotyczące ochrony środowiska.
Wszyscy dziś mówią o przywiązywaniu dużej wagi do jakości. A jak odzwierciedla się on u państwa?
Zrównoważony rozwój to m.in. zwiększona jakość świadczonych usług, z uwzględnieniem aspektów związanych z ochroną środowiska. Oczywiście jakość to jeden z filarów naszej codziennej pracy. Postępujemy według jasno określonych schematów, które są ogólnie przyjęte w medycynie. Kolejny element to podejście personelu do pacjentów. Prowadzimy szkolenia naszej kadry, staramy się pomagać naszym pacjentom, ale również sukcesywnie przeprowadzamy ankiety badania satysfakcji i muszę powiedzieć, że nie wykazują one żadnych drastycznych uchybień. Jest to dla nas bardzo ważny element całościowego dbania o jakość w naszym szpitalu.
Plany rozwojowe na najbliższy czas?
Jeżeli chodzi o procedury medyczne: ostatnim elementem, którego nam brakuje, jest tomograf komputerowy, który bardzo by nam ułatwił diagnostykę, a przede wszystkim będzie bardziej przyjazny dla pacjentów. W tej chwili musimy wozić chorych 15 km do innego ośrodka na badania. Po pierwsze, jest to uciążliwe dla pacjenta, a po drugie, powrócę do tematu ekologii: czyli emisji CO2 związanej z użytkowaniem karetki. Według naszych obliczeń, tylko jazda na owe badania w ciągu roku, biorąc pod uwagę spalanie i emisję CO2 z jednego litra paliwa – oznacza emisję wielkości ponad 1 tony i 225 kg CO2 w skali roku, i to tylko z jednej karetki! Dzięki zainstalowaniu tomografu u nas będziemy mogli te wartości wyeliminować. Podążamy w kierunku ekologii i podwyższania standardów w tej dziedzinie. Dużo już udało się zrobić, ale plany mamy ambitne. Chcemy przeprowadzić remonty trzech oddziałów w najstarszym budynku szpitalnym; w tym roku rozpoczynamy pierwsze prace. Wszystko to jest możliwe dzięki bardzo dobrej współpracy z Urzędem Marszałkowskim. Podczas prac zainstalowany zostanie system rekuperacji i inteligentnego zarządzania energią świetlną, temperaturą i wilgotnością. Chcemy wymienić nasze środki transportu na odpowiedniki elektryczne, tym bardziej, że z własną fotowoltaiką będzie to prawie bezkosztowe. Posiadamy w tej chwili jedną kotłownię gazową, którą chcemy zachować jako element systemu awaryjnego w razie nagłych wypadków, ale myślimy o wybudowaniu kotłowni wodorowej lub z wykorzystaniem źródeł geotermalnych. Jeżeli zrealizujemy te dwie inwestycje, to wówczas będzie można powiedzieć, że stajemy się szpitalem zeroemisyjnym.

2023 rok jest bogaty w nagrody przyznane szpitalowi w Wolicy na ważnych międzynarodowych uroczystościach.
To prawda. Jesteśmy dumni, że mogliśmy stanąć na scenie uroczystej gali XV Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach, by odebrać prestiżową nagrodę Rankingu Zielonych Inicjatyw. Nagrodę wręczył prof. Jerzy Buzek, Przewodniczący Parlamentu Europejskiego w latach 2009 – 2012. Odebrałem ją wspólnie z panią Pauliną Stochniałek, członkinią Zarządu Województwa Wielkopolskiego. To nas motywuje, by nadal działać w ochronie środowiska na rzecz zrównoważonego rozwoju. Jako członek GGHH chcemy być szpitalem zeroemisyjnym. Deklarowaliśmy to wprawdzie do 2050 roku, ale mamy nadzieję, że osiągniemy to w ciągu kilku najbliższych lat. Dziękuję przy tym Urzędowi Marszałkowskiemu za wsparcie. Chcemy propagować idę zielonych szpitali, dlatego organizujemy międzynarodową konferencję w Kaliszu. Tak się zdarzyło, że z Katowic w dniu 24 kwietnia tego roku pojechaliśmy prosto do Warszawy na 25 kwietnia na Innovation Day. Było mi ogromnie miło odebrać statuetkę Autorytetu Polityki Zdrowotnej. Padły bardzo miłe słowa: „Ten człowiek zrobił najwięcej w Polsce dla idei Zielonych Szpitali”, które przytoczył Dariusz Jarosz, prezes zarządu Politykazdrowotna.com, wręczając mi statuetkę.
Prezentowanie szpitala w Wolicy, jako przykładu dla Polski, na konferencjach o innowacjach w sektorze zdrowia, gdzie wspólnie z ekspertami debatowano na temat nowości, najnowszych trendów i najlepszych praktyk w efektywnym zarządzaniu branżą medyczną, to dla mnie wielki zaszczyt. To też wielki sukces całego naszego zespołu, który przy wsparciu samorządu Województwa Wielkopolskiego robi rzeczy, które wielu wydawałyby się niemożliwe do realizacji. A jednak, kiedy ma się jasno określony cel, do tego wsparcie finansowe inwestycji i przyświecającą misję chronienia środowiska, można sięgać po nieosiągalne.