W związku z Polskim Ładem z początkiem 2022 roku wchodzi w życie wiele zmian dla przedsiębiorców. Zmiany czekają także rodziców. Wprowadzone zostanie nowe świadczenie – Rodzinny Kapitał Opiekuńczy, a obsługę programu Rodzina 500+ przejmie Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Jak zapewnia prof. Gertruda Uścińska, prezes ZUS, instytucja jest gotowa na te zmiany
Z początkiem nowego roku kalendarzowego wejdzie w życie pakiet ustaw Polski Ład, a wraz z nim przepisy, które wprowadziły m.in. zmiany w zasadach ustalania podstawy wymiaru oraz wysokości należnej składki na ubezpieczenie zdrowotne. Przedsiębiorcy będą ją musieli obliczać od przychodu lub dochodu w zależności od przyjętej formy opodatkowania. Forma opodatkowania ma wpływ na zasady ustalania podstawy wymiaru składek. Zmiany te obowiązują przy ustalaniu podstawy wymiaru i wysokości składki zdrowotnej należnej za okres od stycznia 2022 roku.
Wprowadzana reforma to pierwsza tak duża zmiana w polskich podatkach od 30 lat, dlatego, aby wyjść naprzeciw przedsiębiorcom, Zakład Ubezpieczeń Społecznych przygotował udogodnienia, które mają pomóc odnaleźć się w nowym ładzie.
W drugiej połowie stycznia 2022 roku ZUS udostępni specjalny kalkulator, który ułatwi ustalenie podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne i obliczenie kwoty należnej składki. Po wprowadzeniu niezbędnych danych, takich jak np. okres rozliczeniowy, forma opodatkowania, kwota dochodu lub przychodu, kalkulator pomoże ustalić podstawę wymiaru i obliczyć kwotę składki należnej za dany miesiąc. Kalkulator będzie udostępniony na stronie internetowej www.zus.pl. Docelowo będzie także udostępniony w programach Płatnik i ePłatnik.
Zmiany w rozliczaniu i opłacaniu składki zdrowotnej to kwestie bardzo istotne przede wszystkim dla płatników składek. Aby pomóc firmom w przygotowaniu się do zmian, ZUS zrealizował także webinaria, podczas których przekazał kompleksową wiedzę na ten temat. Materiały są nadal dostępne na stronach internetowych ZUS i mogą być cenną bazą wiedzy dla przedsiębiorców.
500+ w ZUS
Zmiany szykują się także w programie Rodzina 500+. Ostatnia nowelizacja ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci przewiduje, że obsługą programu Rodzina 500+ i wypłatą świadczeń zajmie się Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a nie – jak dotychczas – gminy.
Nowelizacja przenosi ustalanie uprawnień do świadczenia wychowawczego oraz jego wypłatę z gmin do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Kolejna zmiana dotyczy sposobu wypłaty świadczenia. Świadczenia będą teraz wypłacane tylko bezgotówkowo na wskazany przez wnioskodawcę numer rachunku bankowego.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest przygotowany do obsługi programu Rodzina 500+, a od 1 stycznia 2022 roku ZUS będzie przyjmował wnioski o nowe świadczenia tylko w formie elektronicznej przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS, bankowość elektroniczną i portal Emp@tia.
– Wnioski będą rozpatrywane automatycznie. To rozwiązanie sprawdziło się już wcześniej przy innych zadaniach m.in. tarczy antykryzysowej czy programie „Dobry start”. Program 500+ obsługiwać będzie funkcjonujące w ZUS Centrum Obsługi Świadczeń dla Rodzin – podkreśla prof. Gertruda Uścińska, prezes ZUS.
Ważna zmiana dotyczy też sposobu prowadzenia postępowań w sprawie świadczenia wychowawczego – pisma, informacje i decyzje będą przekazywane w formie elektronicznej za pośrednictwem PUE ZUS.
Z uwagi na pełną cyfryzację procesu obsługi świadczenia od 1 stycznia 2022 roku ZUS ma zapewnić wszystkim zainteresowanym możliwość składania elektronicznych wniosków. Zakład podkreśla, że każda osoba będzie mogła liczyć na pomoc ZUS przy składaniu tych dokumentów.
Stopniowe przejęcie realizacji programu Rodzina 500+ przez ZUS oznacza, że gminy będą kontynuowały wypłaty świadczeń do końca okresu, na jaki zostały one przyznane, czyli do końca maja 2022 roku. W tych sprawach nadal należy kontaktować się z pracownikami gmin. Osoby, które obecnie otrzymują świadczenie z gmin, nie muszą niczego robić, tzn. zgłaszać tego faktu do ZUS. Do ZUS z kolei należy kierować od 1 stycznia 2022 roku tylko wnioski o nowe świadczenia 500+, czyli na przykład na nowo urodzone dzieci.
Rodzinny kapitał opiekuńczy
ZUS będzie również odpowiedzialny za realizację nowego programu społecznego. W ramach Polskiego Ładu od 1 stycznia 2022 roku na drugie i każde kolejne dziecko w rodzinie w wieku od ukończenia 12. do 35. miesiąca życia będzie przysługiwać dodatkowe świadczenie: Rodzinny Kapitał Opiekuńczy (RKO). Wniosek o RKO do ZUS także będzie składany wyłącznie w postaci elektronicznej, a pieniądze będą wypłacane tylko na konto bankowe.
– Od nowego roku kapitał opiekuńczy będzie przysługiwał rodzinom z dziećmi w maksymalnej wysokości 12 tys. zł na drugie i każde kolejne dziecko od ukończenia 12. do 35. miesiąca życia. Świadczenie będzie wypłacane w miesięcznych częściach – po 500 zł przez 2 lata lub po 1000 zł miesięcznie przez rok, w zależności od wyboru rodzica. Wsparcie będzie niezależne od dochodów rodziny, a środki nie będą opodatkowane – podkreśla prof. Gertruda Uścińska.
– Szacujemy, że w przyszłym roku świadczeniem zostanie objętych ok. 615 tys. dzieci. Inwestujemy w rodziny, rozwijamy usługi im dedykowane i tworzymy dobry klimat dla rodzin, ponieważ wierzymy, że rodziny są fundamentem, na którym warto budować przyszłość Polski – mówi Marlena Maląg, minister rodziny i polityki społecznej.
Prawo do świadczenia będą mieć także ci rodzice, którzy już teraz mają dwoje lub więcej małych dzieci. Wówczas świadczenie będzie przysługiwało na drugie dziecko lub kolejne proporcjonalnie za okres od dnia wejścia w życie ustawy do końca 35. miesiąca życia tego dziecka, na które kapitał przysługuje.
Wniosek o Rodzinny Kapitał Opiekuńczy i załączniki do wniosku będą składane wyłącznie w postaci elektronicznej, za pomocą tych samych systemów teleinformatycznych, co wnioski o świadczenie „Dobry start” i świadczenie wychowawcze w ramach programu Rodzina 500+.
Jeśli kapitał zostanie przyznany, rodzic otrzyma informację o przyznaniu świadczenia, która będzie znajdować się w skrzynce odbiorczej na profilu na PUE ZUS. Również wtedy, gdy wniosek został złożony przez bankowość elektroniczną lub portal Emp@tia.
Od kwietnia 2022 roku osoby, które ze względu na swoją sytuację nie będą mogły ubiegać się o wsparcie w ramach RKO, a mają dziecko, które uczęszcza do żłobka, klubu dziecięcego, opiekuna dziennego – będą mogły wnioskować o dofinansowanie do funkcjonowania miejsc opieki dla dzieci. Dofinansowanie to będzie wynosić maksymalnie 400 zł miesięcznie na dziecko.
Anna Knapek
RAPORT
Kondycja FUS coraz lepsza
Zakład Ubezpieczeń Społecznych przygotował raport na temat sytuacji Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za trzy kwartały bieżącego roku.
– Pomimo trwającej w dalszym ciągu epidemii sytuacja społeczno-gospodarcza kraju w trzech kwartałach br. była zdecydowanie lepsza niż w analogicznym okresie ubiegłego roku – mówi prof. Gertruda Uścińska.
To przełożyło się na kondycję Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Stopień pokrycia wydatków wpływami ze składek osiągnął poziom 80,9 proc. Tym samym zbliża się do wartości obserwowanych przed wybuchem epidemii.
Prof. Uścińska podkreśliła, że dzięki dobrej sytuacji FUS Zakład podjął decyzję, aby nie wykorzystywać w pełni dotacji z budżetu państwa, zwalniając kwotę blisko 19,5 mld zł.
Fundusz Ubezpieczeń Społecznych w liczbach
Największą pozycją przychodów FUS były składki na ubezpieczenia społeczne, których kwota według przypisu w okresie styczeń – wrzesień wyniosła 172,4 mld zł i była o 9,3 proc. wyższa od osiągniętej w analogicznym okresie 2020 roku.
Systematycznie rośnie liczba cudzoziemców, którzy legalnie mieszkają i pracują w Polsce. Na koniec września 2021 roku w ZUS było zarejestrowanych ponad 846 tys. obcokrajowców, co oznacza wzrost o 22,8 proc. w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku oraz wzrost o 16,7 proc. w stosunku do stanu na koniec 2020 r. Największą grupę (72,9 proc.) stanowili obywatele Ukrainy – na koniec września 2021 r. ich liczba wyniosła 617 tys. osób, tj. o 21,7% więcej niż w analogicznym okresie poprzedniego roku oraz o 15,8% więcej niż w grudniu 2020 roku.
Koszty Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w trzech kwartałach 2021 roku wyniosły 209,2 mld zł i były o 3,7 mld zł większe niż przed rokiem. Największą ich pozycją były transfery na rzecz ludności w kwocie 206,1 mld zł, obejmujące świadczenia emerytalno-rentowe oraz pozostałe świadczenia. W okresie styczeń – wrzesień wydatki na emerytury i renty wyniosły 183,0 mld zł, tj. o 7,2 proc. więcej niż przed rokiem – to wynik rosnącej liczby świadczeń emerytalnych oraz ich waloryzacji.
Przeciętne miesięczne świadczenie emerytalno-rentowe w dziewięciu miesiącach 2021 roku wyniosło 2 540,08 zł i było wyższe o 6,8 proc. od wypłacanego w analogicznym okresie ubiegłego roku. Najważniejszym czynnikiem wpływającym na wysokość świadczeń niezmiennie jest coroczna waloryzacja – w 2021 roku wskaźnik waloryzacji wyniósł 104,24 proc.
Pozostałe świadczenia wypłacane z FUS w okresie styczeń – wrzesień 2021 roku wyniosły 23,1 mld zł i były niższe o 2,6 proc. w porównaniu do analogicznego okresu 2020 roku, głównie w wyniku spadku wypłat zasiłków opiekuńczych.
