Rozmowa z prof. Gertrudą Uścińską,prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
Jakie szczególne rozwiązania w dobie koronawirusa wdrożył w ostatnim czasie ZUS?
Dla bezpieczeństwa naszych klientów, ale też dla ich wygody, od listopada br. uruchomiliśmy e-wizyty. To wideorozmowa z ekspertem przez internet, dzięki której można załatwić swoje sprawy w ZUS bez wychodzenia z domu. Wystarczy komputer lub inne urządzenie z kamerą i dostępem do internetu. Z tej formy kontaktu skorzystało już kilkanaście tysięcy klientów, a ich liczba systematycznie rośnie. Codziennie e-wizytę umawia kilkaset osób. Taka forma kontaktu cieszy się coraz większą popularnością. Dlatego będziemy na bieżąco dostosowywać liczbę naszych ekspertów dostępnych online. Włączanie kolejnych stanowisk ma docelowo pozwolić na jednoczesne prowadzenie 300 rozmów pracowników ZUS z klientami. Oznacza to, że jednego dnia pracownicy ZUS będą mogli obsłużyć online ponad 2,7 tys. osób. E-wizytę można zarezerwować na stronie e-wizyta.zus.pl. Link do serwisu znajduje się także na stronie głównej zus.pl. Ważne, aby rezerwując e-wizytę, klient wskazał właściwy oddział ZUS. Dla ubezpieczonych jest to odział właściwy dla miejsca zamieszkania. Dla firm powinien być to oddział ZUS właściwy ze względu na adres siedziby. W trakcie rezerwacji podaje się kod pocztowy, więc system podpowiada, w którym oddziale taką wizytę można umówić. Dzień przed spotkaniem osoba, która umówiła się na e-wizytę w ZUS, otrzyma SMS z przypomnieniem na wskazany podczas rejestracji numer telefonu. W dniu e-wizyty, na godzinę przed spotkaniem, otrzyma też maila z linkiem. Po kliknięciu w link zostanie uruchomione połączenie z pracownikiem ZUS.
Ostatnie miesiące to także dyskusja na temat zbiegu kilku umów. Jakie ma to znaczenie dla klientów ZUS oraz samego Zakładu?
To bardzo ważny temat. 1 grudnia zaprezentowano raport dotyczący konsekwencji niepełnego oskładkowania przychodów w sytuacji, gdy dana osoba prowadzi więcej niż jedną aktywność zarobkową, np. ma jednocześnie etat, zlecenie lub działalność gospodarczą. Eksperci Fundacji Instrat opisali szereg aspektów, na które od dawna wskazywał również sam Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Sporo treści z tego raportu zasługuje na wielokrotne powtarzanie. Obowiązujące zasady opłacania składek na ubezpieczenia społeczne są bardzo skomplikowane i generują ogromne koszty administracyjne po stronie firm, czyli płatników składek, ale również ZUS, sądów, które rozpatrują odwołania od decyzji Zakładu, czy też Państwowej Inspekcji Pracy, która kontroluje obchodzenie przepisów składkowych.
Tracą przede wszystkim osoby ubezpieczone. Aby to dostrzec, trzeba jednak przyjąć bardziej długofalowy horyzont, wykraczający poza bieżący portfel. Od państwa wymaga się zapewnienia zabezpieczenia społecznego na okres starości. W Polsce jest to konstytucyjne uprawnienie obywateli. Jak to jednak zrobić, skoro umowa, która generuje dla zatrudnionego większy dochód, nie pracuje na jego emeryturę? Takiej możliwości nie ma nigdzie indziej w Europie. Jednocześnie nie korzysta się z dobrowolnego opłacania składek, nie tylko do ZUS, ale też do prywatnych programów i planów emerytalnych, takich jak IKE, IKZE, PPE, PPK, a od przyszłego roku OIPE [Ogólnoeuropejskie Indywidualne Produkty Emerytalne – przyp. red.].
Od lat jest jasne, że Polska potrzebuje kompleksowej reformy upraszczającej system, która by zwiększyła pewność prawa i rozliczenia firm z ZUS, uwolniła je od ryzyka, niepewności i kosztów, ukróciła wiele schematów unikania oskładkowania, wyrównała warunki konkurencji na rynku, ale także poprawiła dostęp do zasiłków i ich wysokość oraz zwiększyła kapitał emerytalny ponad miliona osób. Dlatego uważam, że raport Fundacji Instrat to ważny głos w dyskusji.
Jak pani ocenia sytuację Funduszu Ubezpieczeń Społecznych?
W poprzednich latach, jak również do lutego br., odnotowywaliśmy bardzo dobrą sytuację finansową i około 10-procentowy wzrost rok do roku. Jednak epidemia koronawirusa oddziałuje negatywnie na wpływy składkowe. Do 11 grudnia pobraliśmy 259 mld zł na wszystkie fundusze. To o 2,2 mld zł mniej niż w ubiegłym roku. Wynika to z ogólnej niższej aktywności gospodarczej, zwolnienia ze składek za marzec, kwiecień i maj, a także miesiące letnie oraz listopad dla niektórych branż, jak również z udzielonych ulg w opłacaniu składek.
Epidemia wpłynęła także na wydatki FUS, zwłaszcza na zasiłki, w związku z większą liczbą zwolnień lekarskich. Wydatki na wszystkie zasiłki opiekuńcze, łącznie z dodatkowymi zasiłkami opiekuńczymi za opiekę nad dzieckiem w razie zamknięcia z powodu COVID-19 placówki wychowawczej, wyniosą w tym roku ok. 4 razy więcej niż zwykle.
Mimo to sytuacja Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest stabilna. Wykorzystamy całą dotację budżetową, jaką w tym roku zaplanowano dla FUS. Mamy także zapewnione wsparcie z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19, przeznaczone na finansowanie negatywnych skutków społeczno-gospodarczych epidemii, w tym pokrycie ubytków składek wynikających z pogorszenia sytuacji makroekonomicznej oraz zwolnienia niektórych płatników z obowiązku opłacenia składek.
Czy wypłata emerytur oraz pozostałych świadczeń jest bezpieczna?
Wypłata emerytur, rent i zasiłków z FUS nie jest zagrożona. Ich wypłatę gwarantuje państwo.
Jakie są plany ZUS na najbliższy czas?
Poza wykonywaniem zadań ustawowych – dokładamy starań w celu modernizacji naszej instytucji. We wrześniu przyjęliśmy plan działań na lata 2021–2023. W ciągu najbliższych trzech lat sposób funkcjonowania ZUS oraz całego systemu zabezpieczenia społecznego ulegnie daleko idącej transformacji cyfrowej i organizacyjnej. Chcemy wziąć na siebie obowiązki związane z rozliczaniem składek przez ich płatników. Firmy będą udostępniać nam swoje dane księgowo-płacowe, a my utworzymy dokumenty rozliczeniowe i policzymy należne składki. Zdejmiemy z płatników spory ciężar administracyjny i odpowiedzialność. Przedsiębiorcy będą mieli pewność co do swoich rozliczeń. Być może pozwoli to zmniejszyć liczbę kontroli. Chcemy także zautomatyzować wypłatę świadczeń, a także ubankowić ich wypłatę. Udostępnimy aplikacje mobilne i płatności mobilne składek, a także nowy portal ZUS na miarę XXI wieku. Kontakt z ZUS będzie intuicyjny, innowacyjny, estetyczny. Pozwoli naszym klientom na łatwy dostęp do swoich danych i rozliczeń z ZUS oraz na łatwe sprawdzenie, na jakim etapie jest nasza sprawa w urzędzie. Wewnętrznie planujemy, a właściwie już zaczynamy wprowadzać depapieryzację, odmiejscowienie zadań od jednostek terenowych, przebudowę naszego IT oraz konsolidację systemu cyberbezpieczeństwa.
Rozmawiała: Anna Knapek
