Międzyuczelniany Wydział Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego to jeden z czołowych ośrodków naukowo-badawczych i dydaktycznych zarówno w Polsce, jak i na świecie. Prace prowadzone przez gdańskie badaczki rewolucjonizują obecne podejście do stanu nauki
W walce z patogenem wirusowym
Laureatka jednego z trzech programów stypendialnych przyznawanych przez markę L’Oreal najwybitniejszym polskim badaczkom w kategorii prac habilitacyjnych, dr Ewelina Król z Zakładu Szczepionek Rekombinowanych prowadzi projekty naukowe związane z flawiwirusami. Projekt pn.: „Szczepionka przeciwko wirusowi Zika – innowacyjne otrzymywanie antygenów podjednostkowych” realizowany w ramach Programu Lider uzyskał finansowanie ze środków NCBiR.
– Wirus Zika jest przenoszony przez komary i dla zdrowego, dorosłego człowieka nie stanowi niebezpieczeństwa. Charakterystyczny jest dla niego jednak fakt, że stanowi olbrzymie zagrożenie dla kobiet w ciąży, powodując małogłowie u płodu i inne schorzenia neurologiczne – akcentuje dr Ewelina Król.
Wirus stanowi również zagrożenie dla osób z obniżoną i upośledzoną odpornością, gdyż może wywoływać tzw. zespół Guillain-Barré, chorobę autoimmunologiczną prowadzącą np. do paraliżu. Odsetek osób zainfekowanych, które mają objawy infekcji, jest niezwykle niski. Większość z nich nie ma świadomości bycia nosicielami, w związku z czym wzrasta ryzyko zainfekowania innej osoby, m.in. drogą płciową. W tej chwili naukowcy są na ostatnim etapie analizy wyników w oparciu o badania przedkliniczne potencjalnego preparatu szczepionkowego na modelu mysim.
Zespół stara się opracować także leki dedykowane osobom narażonym na infekcję wirusem kleszczowego zapalenia mózgu.
– To także bardzo ważne badania, ponieważ mimo ogólnego dostępu do szczepionki, bardzo niewiele osób z niej korzysta m.in. z powodu wysokich kosztów, sama infekcja wirusowa zaś może mieć bardzo poważne konsekwencje związane z przejściem kleszczowego zapalenia mózgu, a skutki powikłań wracają przez lata – dodaje naukowiec.
Międzynarodowa unia badawcza
Niezwykle istotnym działaniem MWB są również badania prowadzone przez prof. Annę Żaczek w ramach projektu realizowanego z partnerem chińskim, dedykowanego wykrywaniu komórek nowotworowych we krwi pacjentów cierpiących na nowotwory piersi oraz płuc w celu lepszej diagnostyki i optymalniejszego dobierania terapii. Innowacyjność przedsięwzięcia polega na łączeniu biologiczno-medycznego doświadczenia zespołu polskiego z doświadczeniem zespołu chińskiego, który specjalizuje się w nanotechnologiach.
– Naukowcy chińscy w ramach projektu opracowują nowe nanotechnologie, które następnie nasz zespół będzie testował w laboratorium z wykorzystaniem próbek krwi pacjentów, aby sprawdzić, czy rozwiązanie ma szansę posłużyć jako narzędzie diagnostyczne – tłumaczy prof. Anna Żaczek.
U pacjentów onkologicznych guzy rozsiewają komórki nowotworowe, które naczyniami krwionośnymi wędrują do miejsc odległych i tworzą przerzuty. Zespół stara się wyłapać komórki, które krążą w krwioobiegu, zanim zdążą się osiedlić w danym miejscu i je przebadać, a zatem wychwycić przerzut, dopóki się on nie wytworzy. Ostatnim zamierzeniem projektu jest opracowanie niezwykle czułego testu chemowrażliwości, który będzie mógł dokonać diagnozy na podstawie pojedynczej komórki.
Ponieważ faza kliniczna jest niezwykle długa i wymagająca, zespół już w tej chwili zbiera i zabezpiecza materiał od pacjentów, rekrutując ich do badania, tak by w momencie wypracowania kompleksowych narzędzi móc od razu rozpocząć fazę kliniczną.
Alergie pod lupą
Bardzo ważne w kontekście szerzących się alergii i problemów z atopowym zapaleniem skóry są badania prof. Danuty Gutowskiej-Owsiak, koncentrujące się na podstawowych mechanizmach, które zawiadują komunikacją między komórkami, przede wszystkim w ramach procesów immunologicznych, czyli wiadomościami przesyłanymi między komórkami naskórka a komórkami w układzie odpornościowym.
– Głównym celem naszego zespołu jest poznanie różnicy w komunikacji między naskórkiem i układem immunologicznym w chorobie w porównaniu ze stanem normalnym, zwłaszcza tej, w której udział biorą egzosomy – małe pęcherzyki produkowane przez keratynocyty. Gdy już uda się rozpoznać te różnice, będzie można nimi manipulować, a zatem np. zwiększać lub zmniejszać komunikację pod kątem konkretnego zestawu białek czy genów, które mogą być zawarte w egzosomach i wpływać na przesyłane do układu odpornościowego wiadomości – wyjaśnia prof. Danuta Gutowska-Owsiak.
Dzięki prowadzonym projektom Wydział jest nominowany do tytułu Symbol Synergii Nauki i Biznesu 2020.
Joanna Gulewicz
