Klastry już od lat dziewięćdziesiątych XX wieku uznawane są za organizacje budujące rozwój gospodarczy. Zgodnie z powszechnie przyjętą definicją, klaster to geograficzne skupisko współpracujących ze sobą firm, instytucji, wyspecjalizowanych dostawców czy jednostek świadczących usługi w pokrewnych branżach. Polityka klastrowa przybiera ostatnio w Europie na znaczeniu, co widoczne jest między innymi poprzez lokację funduszy unijnych. W Polsce szczególną rolę pełnią Krajowe Klastry Kluczowe, charakteryzujące się wysoką konkurencyjnością międzynarodową oraz realnym wpływem na gospodarkę.

Dokument pn. „Kierunki Rozwoju Polityki Klastrowej w Polsce po 2020 roku” przygotowany przez Ministerstwo Rozwoju mówi wprost, że „Polityka klastrowa jest polityką horyzontalną. Stanowi element łączący politykę przemysłową i innowacyjną z polityką rynku pracy, polityką w zakresie edukacji zawodowej, średniej i wyższej. (…) Klastry są między innymi katalizatorem i akceleratorem współpracy międzysektorowej i ponadsektorowej”. W klastrach upatruje się organizacje łączące interesy różnych środowisk, mogące w efektywny sposób doprowadzić do komercjalizacji wiedzy, a co za tym idzie, wdrażania nowych technologii i unowocześnienia tradycyjnych sektorów przemysłu.
– Działamy od kilku lat, tworząc płaszczyzny do współpracy dla naukowców, przedsiębiorców oraz wyspecjalizowanych we wsparciu obszaru B+R firm tzw. otoczenia biznesu. Wspólne projekty i inicjatywy oraz wykorzystanie mocnych stron zrzeszonych w naszym klastrze podmiotów pozwalają na opracowanie innowacyjnych produktów, podniesienie konkurencyjności poszczególnym firm i jednostek oraz rozwój całego klastra – mówi Adrian Tazbir, prezes zarządu Polskiego Centrum Fotoniki i Światłowodów, koordynującego działalność Klastra Fotoniki i Światłowodów.
Funkcjonujący w obszarze fotoniki, czyli zaawansowanych technologii związanych ze światłem, Klaster Fotoniki i Światłowodów w grudniu 2021 roku uzyskał status Krajowego Klastra Kluczowego (KKK). W konkursie organizowanym przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii przy wsparciu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości oceniano m.in.: zasoby ludzkie, infrastrukturalne oraz finansowe, potencjał gospodarczy, tworzenie i transfer wiedzy, działania na rzecz polityk publicznych oraz orientację na klienta. Obecnie statusem KKK może się pochwalić zaledwie kilkanaście polskich klastrów.
– Fotonika dynamicznie rozwija się na całym świecie i uznawana jest za technologię przyszłości. W Polsce drzemie znaczny potencjał naukowy w tej dziedzinie – mamy m.in. niezależną i innowacyjną w skali światowej, obecnie komercjalizowaną, technologię światłowodów wielordzeniowych oraz takie perełki jak firma ML System, która właśnie otwiera pierwszą na świecie linię produkcyjną szyb generujących energię elektryczną. W ramach klastra stawiamy na transfer technologii, zabezpieczenie własności intelektualnej i wsparcie firm badawczo-rozwojowych, ale również tworzenie wyspecjalizowanych kadr na przemysłu 4.0. Od dawna organizujemy warsztaty, staże i spotkania firm ze studentami. Razem z Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie rozpoczynamy projekt studiów dualnych, dzięki któremu studenci będą mieli lepsze możliwości na zdobycie aktualnej wiedzy technologicznej, a w przyszłości znalezienie pracy w jednej z rodzimych firm technologicznych. Status Krajowego Klastra Kluczowego stawia przed nami wyzwania, ale pozwoli również na intensywniejszy rozwój naszych członków dzięki korzystaniu z dodatkowych funduszy oraz poprzez internacjonalizację działań – mówi Małgorzata Kolary-Woźniak, menedżerka ds. Rozwoju Klastra Fotoniki i Światłowodów.
W minionym roku do Klastra Fotoniki i Światłowodów dołączyły m.in. firmy z sektora kosmicznego, zajmujące się drukiem 3D, a także Kielecki Park Technologiczny i Puławski Park Naukowo-Technologiczny. W poszerzonej współpracy oraz realizacji nowych inicjatyw przedstawiciele klastra widzą szanse na podniesienie konkurencyjności, a także na zwiększenie zakresu aplikacji nowych rozwiązań.
W oczach wład, działalność klastrów, zwłaszcza Krajowych Klastrów Kluczowych, ma dać świeży powiew polskiej gospodarce i zapewnić dostęp do nowych technologii oraz rodzimych produktów opracowanych we współpracy nauki i przemysłu. Efektywna polityka klastrowa ma również zjednoczyć konkurujące firmy, zbliżyć pokrewne branże oraz pomóc lokalnym liderom w ekspansji międzynarodowej. Wszystko zgodnie z politykami horyzontalnymi Unii Europejskiej – wytycznymi dotyczącymi m.in. emisji spalin i obiegu zamkniętego. Właściwe funkcjonowanie klastrów ma zapewnić efektywny transfer technologii do przemysłu, budować synergię oraz rozpędzić rozwój gospodarczy w Polsce, w poszanowaniu środowiska naturalnego.
Adrian Morel
