
Dr hab. Ewa Zuba-Surma, prof. UJ z Wydziału Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego opracowuje innowacyjną technologię przeciwdziałającą postępowi choroby zwyrodnieniowej stawów
Projekt pn.: „Opracowanie zoptymalizowanych metod leczenia uszkodzeń tkankowych w oparciu o innowacyjne kompozyty oraz mezenchymalne komórki macierzyste i ich pochodne u pacjentów z chorobami cywilizacyjnymi” (BioMiStem) realizowany w ramach programu STRATEGMED III uzyskał dofinansowanie ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBR).
Głównym założeniem projektu jest wypracowanie nowych strategii terapii choroby zwyrodnieniowej stawów, opartych o zmodyfikowane komórki macierzyste o zwiększonym potencjale regeneracyjnym oraz biofunkcjonalizowane rusztowania biomateriałowe zapewniające komórkom środowisko do wzrostu, co zwiększa jednocześnie ich potencjał regeneracyjny.
– Model przedkliniczny dowiódł, że preparaty komórkowe, które opracowaliśmy i na które otrzymaliśmy certyfikację ze strony European Medicine Agency, dają obiecujące efekty pod kątem regeneracji ubytków chrzęstno-kostnych in vivo. Wyselekcjonowaliśmy też najkorzystniejsze podłoża sprzyjające różnicowaniu się komórek mezenchymalnych w kierunku chrząstki i kości – podkreśla dr hab. Ewa Zuba-Surma, prof. UJ, kierownik projektu.
Kolejnym etapem badań będzie opracowanie technologii opartej o pęcherzyki zewnątrzkomórkowe wydzielane przez komórki macierzyste. Odpowiadają one za proregeneracyjny efekt parakrynny, a zatem wydzielają substancje, które mogą stymulować procesy naprawcze, co pozwoli w wielu przypadkach zaproponować pacjentom terapię eliminującą aplikację samych komórek.
– Sporym wyzwaniem było opracowanie metody efektywnej krioprezerwacji pęcherzyków, która umożliwi ich bezpieczne przechowywanie, ale już wiemy, jak to robić, dzięki współpracy z naukowcami z Wydziału Chemii UJ – akcentuje naukowiec.
Faza kliniczna projektu rozpocznie się w lipcu, a jego finalizacja została przewidziana na koniec przyszłego roku. Projekt otworzył wiele ścieżek związanych z rozwijaniem nowych technologii w nim zidentyfikowanych.
Innym działaniem, w które zaangażowana jest prof. Ewa Zuba-Surma, jest projekt pn.: „Optymalizacja złożonych biokompatybilnych rusztowań opartych o grafen oraz zdefiniowane populacje komórek macierzystych dla celów regeneracji tkanek”, w tym układu sercowo-naczyniowego, realizowany w programie SYMFONIA 3 z Narodowego Centrum Nauki.
Bardzo istotne są także badania dotyczące efektywności pęcherzyków zewnątrzkomórkowych z komórek macierzystych modyfikowanych genetycznie, jako nośników mikroRNA o działaniu proangiogennym i kardiomiogennym, skupiające się na ich badaniu pod kątem przenoszenia mikroRNA, czyli regulatorowych cząsteczek RNA wpływających na regulację ekspresji różnych genów. Jak wykazała badaczka, nadekspresja wybranych mikroRNA w samych pęcherzykach pozawala wpływać na funkcje innych komórek i zwiększać ich potencjał angio- czy kardiogenny, co może zostać wykorzystane w przyszłości dla celów aplikacyjnych w medycynie.
Joanna Gulewicz
Dr hab. Ewa Zuba-Surma, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego (z prawej) odbiera Symbol Synergii Nauki i Biznesu od Jakuba Lisieckiego, red. nacz. „Monitora Biznesu” i dr hab. Katarzyny Bilińskiej, prof. Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach