Badania weterynaryjne z wykorzystaniem najnowocześniejszych, światowych technologii i oprogramowania IT to ambitny cel. Od czterech lat udaje się go osiągać w Centrum Diagnostyki Eksperymentalnej i Innowacyjnych Technologii Biomedycznych we Wrocławiu
Wyjątkowy ośrodek naukowo-badawczy w sercu stolicy Dolnego Śląska został utworzony na Wydziale Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu w lutym 2013 r. Od 6 października 2014 r.funkcjonuje jako samodzielna jednostka na Wydziale. Od samego początku było wiadomo, że inwestycja w znaczący sposób poprawi realizację innowacyjnych projektów naukowych. Celem Centrum jest integracja środowiska naukowego dolnośląskich uczelni oraz podmiotów gospodarczych, prowadzenie interdyscyplinarnych, innowacyjnych badań z użyciem zwierzęcych modeli doświadczalnych, rozwijanie i wdrażanie nowych technologii oraz metod leczenia.
– Po ponad 70 latach istnienia Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu udało się nam – dzięki zaangażowaniu pracowników – stworzyć uznany, ceniony ośrodek naukowo-badawczy i edukacyjny, posiadający uprawnienia do nadawania stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego nauk weterynaryjnych – podkreśla z dumą prof. nadzw. dr hab. Krzysztof Kubiak, dziekan Wydziału Medycyny Weterynaryjnej. – Nasza kadra to ponad 100 uznanych specjalistów z różnych dyscyplin związanych z medycyną weterynaryjną. Prowadzone przez nasz wydział prace doceniane są przez środowisko naukowe w kraju i za granicą, a także przez biznes. Głównym naszym celem jest m.in. realizacja badań naukowych na najwyższym poziomie, dlatego postanowiliśmy powołać do życia Centrum Diagnostyki Eksperymentalnej i Innowacyjnych Technologii Biomedycznych.
Unikalna instytucja
Jednym z inicjatorów pomysłu był obecny dyrektor Centrum prof. dr hab. dr h.c. Józef Nicpoń. Stypendysta Humboldta w Tierärztliche Hochschule Hannover, wielokrotnie nagradzany za działalność badawczo-naukową, w tym Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, członek wielu polskich i zagranicznych towarzystw naukowych, postanowił przybliżyć czytelnikom, jak niebagatelne znaczenie dla ochrony ginących gatunków zwierząt i zdrowia ludzi ma miejsce jego codziennej pracy.
– W CDEiITB prowadzimy badania naukowe w zakresie eksperymentalnego testowania innowacyjnych technologii biologicznych i medycznych – opowiada prof. J. Nicpoń. – Bazę naszego Centrum stanowi zwierzętarnia dla dużych zwierząt, a także pomieszczenia laboratoryjno-badawcze: pracownia angiograficzna i elektrofizjologiczna, pracownia ultrasonograficzna i elektrokardiograficzna, laboratorium diagnostyki obrazowej oraz pomieszczenia higieniczno-sanitarne dla ludzi i zwierząt.
Jak zaznacza uczony, w Centrum znajduje się również pracownia rezonansu magnetycznego wraz z sprzętem za 5 mln zł. Gdy trafił do Wrocławia 2 lata temu, był najnowocześniejszym tego typu urządzeniem w Polsce. Dziś dzięki zaktualizowanemu oprogramowaniu nadal pozwala świadczyć usługi na najwyższym poziomie. – W zeszłym roku do naszego Centrum trafił wyjątkowy pacjent o imieniu Leo: biały lew z ZOO Safari w Borysewie – opowiada prof. J. Nicpoń. – Miał dwa lata, ważył 160 kg. Biegając po swoim terytorium, uderzył głową w konar. Jego opiekunowie, którzy na co dzień zajmują się tym ginącym gatunkiem, obawiali się, że lew może przypłacić to życiem. Trafił pod opiekę dra Marcina Wrzoska, jednego z najlepszych polskich fachowców w tej dziedzinie, który jako pierwszy w kraju uzyskał europejską specjalizację z neurologii weterynaryjnej. Po wykonanym badaniu okazało się, że nasz pacjent nie doznał poważnych obrażeń głowy i dziś czuje się bardzo dobrze.
Zespół prof. J. Nicponia wyspecjalizował się przede wszystkim w diagnostyce układu nerwowego zwierząt. Pacjentami, którzy najczęściej w ramach badań naukowych trafiają pod czujne oko rezonansu, są psy, koty i świnie. Naukowcy badają też różne gatunki drobiu czy ryb. Tylko w zeszłym roku w ramach badań nad zdolnościami regeneracyjnymi układu nerwowego oraz oceny nerwów obwodowych, rdzenia kręgowego i mózgowia wykonano rezonansowe badania 235 głów psów, 27 głów kotów, 152 psich kręgosłupów i 26 kręgosłupów kotów.
Na ratunek ginącym gatunkom
Prof. J. Nicpoń wraz z innymi uczonymi opracowuje projekt (niektóre jego części w pewnym stopniu udało się już osiągnąć), który ma za zadanie wspieranie i ochronę zagrożonych wymarciem gatunków, zwłaszcza dzikich zwierząt kotowatych, które figurują w tzw. Czerwonej Księdze Ginących Gatunków Zwierząt. Wśród nich są: białe lwy, tygrysy, lamparty, rysie, żbiki, zebry Grevy’ego (około 2,5 tys. szt. na świecie) czy też osły Poitou (400 sztuk na świecie). – Populacja kotowatych oraz zebr jest zagrożona wyginięciem, nie możemy do tego dopuścić – stanowczo podkreśla prof. J. Nicpoń, prywatnie wielki miłośnik zwierząt. – W tym celu, we współpracy z ZOO Safari w Borysewie, będziemy badać dziedziczne wady genetyczne zagrożonych gatunków. Chcemy wyprzedzić niektóre choroby, które dotykają zwierzęta i spróbować je wyeliminować. Posłużę się przykładem: trafiły do nas z Borysewa białe lwy, które wykazywały zaburzenia neurologiczne. Zwierzęta miały problem z utrzymaniem równowagi czy też pobieraniem karmy. Wykonaliśmy odpowiednie badania w naszym Centrum. Okazało się, że chore lwy miały znaczące zmiany kośćca w okolicach czaszki: stwierdziliśmy znaczące zgrubienie, które uciskało mózg. Wprawdzie dorosłym, chorym zwierzętom nie mogliśmy już wiele pomóc, ale odkryliśmy przyczyny tego stanu, m.in. niedobór witaminy A. Dziś wiemy, co trzeba zrobić, aby wyeliminować ten medyczny problem w przypadku białych lwów. Pomożemy stworzyć w Borysewie – nie tylko lwom – warunki, które odpowiadają naturalnemu środowisku zwierząt, tak aby żyły długo i szczęśliwie.
Dla rozwoju medycyny – także ludzkiej
To w zasadzie ułamek dokonań, jakie ma na swoim koncie Centrum Diagnostyki Eksperymentalnej i Innowacyjnych Technologii Biomedycznych. Przykładów jest mnóstwo. Warto wspomnieć o jednym: właśnie we Wrocławiu udało się zaprojektować i wykonać linię demonstracyjną: zespół specjalistycznych laboratoriów, pomieszczeń towarzyszących i urządzeń – swoistą minifabrykę spełniającą wszystkie najnowsze standardy, służącą docelowo wyrobom produktów medycznych, a w przyszłości być może i leków opartych na homogenacie porożogennych komórek macierzystych jeleni.
– Prototypy nowych wyrobów zostaną zarejestrowane, a po zakończeniu projektu linia demonstracyjna będzie wykorzystywana komercyjnie do produkcji wdrożonych innowacyjnych na skalę światową preparatów, a w przyszłości może i leków – zaznacza prof. J. Nicpoń.
Dolnośląskim uczonym w ramach projektu WROVASC kierowanego przez prof. dr hab. Wojciecha Witkiewicza udało się również opracować dwa unikalne modele niewydolności układu krążenia, które bazują na organizmie świni. Dzięki nim w znaczący sposób uda się pomóc w ograniczeniu śmiertelności ludzi na choroby związane z układem krążenia, które w Polsce należą do jednych z najczęstszych przyczyn przedwczesnych zgonów.
Dariusz Brombosz
